Raport dotyczy uczestnictwa młodych Polaków w życiu społecznym i politycznym. Podobnie jak ten z roku 2019 jest źródłem informacji na temat poglądów i preferencji politycznych polskiejmłodzieży, wypełniając lukę badawczą i konfrontując otrzymane wyniki z powielanymi w debacie publicznej mitami i uproszczeniami na temat najmłodszej grupy wyborców.
Celem raportu jest ukazanie, w oparciu o wiarygodne dane statystyczne, pełniejszego obrazu społeczno-politycznego młodych Polaków w 2023 roku oraz wskazanie kluczowych obszarów do dalszych analiz i dyskusji o postawach i zachowaniach wyborczych młodych Polaków.
Niezmiennie przedmiotem zainteresowania i badaną grupą pozostają osoby posiadające czynne prawo wyborcze (co najmniej 18 lat), które nie weszły w umowny wiek dorosłości (tj. do 30. roku życia). Oznacza to, że populacja, na którą wnioskujemy wyniki z badanej próby to 4,66 mln osób urodzonych w latach 1993-2005, czyli 14,9 proc. ogółu uprawnionej do głosowania dorosłej populacji. Aż 72,2 proc. przedstawicieli tej grupy
społecznej deklaruje chęć udziału w wyborach parlamentarnych. To 3,36 mln potencjalnych wyborców, mogących przechylić szalę wyborczego zwycięstwa – wyborców, którzy powinni znajdować się w obszarze zainteresowania badaczy oraz przedstawicieli poszczególnych komitetów wyborczych.
W kwestionariuszu badawczym zaadresowano 63 pytania dotyczące zainteresowania polityką, preferencji wyborczych, poglądów na kluczowe problemy społeczno-gospodarcze, czynników, które motywują młodych Polaków do udziału w wyborach, ale także pytania, które odnosiły się do oceny sytuacji ekonomicznej, własnego poziomu zadowolenia z życia. Dane prezentowane są w czytelnej formie wykresów, ułatwiającej zrozumienie dużej ilości danych i relacji pomiędzy poszczególnymi zmiennymi.
Choć Polacy w wieku od 18 do 30 lat z roku na rok stanowią coraz mniejszą grupę wyborców - dziś 4,66 mln osób, czyli 14,9 proc. ogółu dorosłej populacji (dla porównania seniorzy powyżej 65. roku życia stanowią 25,1 proc. uprawnionych do głosowania) - to jednak deklarowany przez nich udział w najbliższych wyborach parlamentarnych na poziomie 72,2 proc. powinien skłaniać do podjęcia próby zrozumienia ich poglądów i postaw wyborczych.
Poparcie dla poszczególnych partii politycznych wśród wyborców w wieku od 18. do 30. roku życia wygląda następująco:
Prawo i Sprawiedliwość - 27 proc.,
Koalicja Obywatelska – 24,7 proc.,
Konfederacja – 19,2 proc.,
Lewica Razem – 14,1 proc.,
PSL-Polska 2050 – 9,6 proc.
Inny Komitet Wyborczy zamierza poprzeć 1,7 proc., a 3,7 proc. respondentów odmówiło udzielenia odpowiedzi.
Okazuje się, że aż 61,2 proc. młodych Polaków nie definiuje swoich poglądów politycznych na osi lewica – prawica i umieszcza je poza skalą lub deklaruje brak sprecyzowanych poglądów. Podobny odsetek (61,6 proc.) ocenia poziom zaangażowania młodych Polaków w życie polityczne jako mały lub bardzo mały.
Autor raportu Adam Kądziela poddając analizie preferencje i postawy najmłodszej grupy wyborców podkreśla, iż poglądy na kluczowe problemy społeczno-gospodarcze, sytuacja ekonomiczna, czy poziom zadowolenia z życia determinują udział młodych Polaków w wyborach oraz ich wyborcze decyzje. Tymczasem aż 71,2 proc. młodych oceniło, że w ciągu ostatnich 8 lat perspektywy życia w Polsce dla osób młodych się pogorszyły. Przejawem gorszej sytuacji ekonomicznej jest aktualna sytuacja mieszkaniowa. 4 lata temu, mieszkanie z rodzicami deklarowało 27,7 proc. młodych osób. Dziś odsetek ten wzrósł o prawie 10 p.p. do 37,2 proc. – tłumaczy Kądziela.
W odniesieniu do ocen poszczególnych kwestii społeczno-gospodarczych w raporcie wskazano m.in., że wśród młodych:
- 59,7 proc. popiera finansowanie z budżetu państwa in vitro i antykoncepcji,
- 59,8 proc. nie zgadza się z postulatem liberalizacji prawa aborcyjnego (63,3 proc. kobiet i 56,7 proc. mężczyzn),
- 73,7 proc. zgadza się z propozycją, by państwo walczyło z inflacją ograniczając wydatki socjalne i podwyższając stopy procentowe,
- 74 proc. nie zgadza się z postulatem likwidacji programu 500+,
- 79,3 proc. zgadza się ze stwierdzeniem, że rząd powinien podjąć zdecydowane kroki w walce z kryzysem klimatycznym,
- 82,6 proc. wyraża sprzeciw wobec propozycji przystąpienia Polski do strefy euro,
- 85,9 proc. pozytywnie ocenia postulat zwiększenia wydatków na obronność,
- 96,1 proc. wyraża sprzeciw wobec pomysłów wprowadzenia kary śmierci.
Z badań wynika, że większość młodych (81,2 proc.) głosuje na ugrupowanie, które popiera. Pozostała część „wybiera mniejsze zło”. Dla młodych wyborców największą motywacją do głosowania jest krytyczna ocena polityków rządzących (31,3 proc.) oraz chęć poparcia konkretnego ugrupowania (18,3 proc.).
Osoby, które zadeklarowały brak udziału w najbliższych wyborach parlamentarnych za główne przyczyny absencji wskazały: brak zainteresowania polityką (17,2 proc.), przekonanie, że politycy myślą o własnych potrzebach (14,2 proc.) oraz ogólne poczucie braku zachowania lub niechęci do polityków (13,4 proc.). Wśród czynników, które dodatkowo zachęciłyby młodych do udziału w wyborach wskazane zostały: obietnice, które poprawią ich sytuację ekonomiczną (27,4 proc.), postulaty związane z bezpieczeństwem militarnym Polski (14,9 proc.) oraz realizacja konkretnego modelu polityki energetycznej i klimatycznej (14,3 proc.).
Głównymi źródłami informacji o polityce dla młodzieży są: media społecznościowe (29,3 proc.) oraz internetowe serwisy informacyjne (27,7 proc.) oraz rodzina i znajomi (19,4 proc.). Wśród mediów społecznościowych kluczowe pozostają Facebook i Twitter. Telewizję wskazało 10,6 proc. respondentów, radio - 5 proc., prasę - 1,8 proc., a Kościół 1,1 proc.
Badanie zrealizowane zostało w dniach 13 - 30 marca 2023 r. metodą wywiadów telefonicznych wspomaganych komputerowo CATI przez Centrum Badań Marketingowych INDICATOR. Pomiaru dokonano na ogólnopolskiej próbie N=1200 osób w wieku 18-30 lat. Próba była reprezentatywna ze względu na takie zmienne jak: płeć, grupa wiekowa, województwo, wielkość miejsca zamieszkania.
