Wizerunek Niemiec jako nowoczesnego kraju o silnej gospodarce nadal jest głęboko zakorzeniony w myśleniu Polek i Polaków. Obraz niemieckiego państwa uległ jednak w ostatnich latach pogorszeniu – wprawdzie odsetek negatywnych stwierdzeń na temat Niemiec jest niski, ale odsetek odpowiedzi pozytywnych na pytania z tego obszaru regularnie spada, a coraz więcej osób ma opinie ambiwalentne. Podobnie z roku na rok polscy respondenci coraz gorzej oceniają styl prowadzenia niemieckiej polityki europejskiej. „Ostra antyniemiecka retoryka i pokazywanie Niemiec w złym świetle przez lata rządów Prawa i Sprawiedliwości trwale wpłynęły na poglądy Polaków i zmiana władzy w Polsce nie zahamowała tego trendu”, komentuje wyniki współautor badania, socjolog dr Jacek Kucharczyk z Instytutu Spraw Publicznych w Warszawie. „Sprzyja temu także zła sytuacja gospodarcza Niemiec oraz niepokojące sygnały o wzroście poparcia dla partii skrajnych u zachodniego sąsiada”, dodaje współautorka raportu, dr Agnieszka Łada-Konefał, politolożka z Niemieckiego Instytutu Spraw Polskich w Darmstadt. Jednocześnie tegoroczne badanie potwierdza tendencje z lat ubiegłych - polskie oceny dotyczące Niemiec i stosunków polsko-niemieckich wyraźnie zależą od politycznych sympatii Polek i Polaków. „Wyborcy partii aktualnie rządzących lepiej postrzegają Niemcy niż wyborcy Prawa i Sprawiedliwości”, zauważa dr Kucharczyk.
Badanie pokazuje także, że mimo zmiany politycznej w Polsce, podnoszenie przez poprzedni polski rząd kwestii reparacji za straty polskie w czasie drugiej wojny światowej miało trwały wpływ na postrzeganie Niemiec i stosunków polsko-niemieckich. Co piąte polskie skojarzenie z Niemcami związane jest z historią. Wzrósł odsetek polskich respondentów, którzy sądzą, że w relacjach wzajemnych priorytetem powinny być kwestie związane z przeszłością (obecnie 36 %, w 2021 – 24%). Niemcy kojarzą kraj i ludność swojego wschodniego sąsiada z pięknymi krajobrazami i atrakcyjnym celem wyjazdów turystycznych (jedna czwarta wszystkich skojarzeń). Obraz Polaka-złodzieja, który kiedyś był silnie utrwalony w niemieckim obrazie Polaka wprawdzie pojawia się wśród wymienianych asocjacji, ale ma to miejsce rzadko.
Wizerunek Niemiec w Polsce jest od początku prowadzenia badań z serii Barometr Polska-Niemcy lepszy od wizerunku Polski w Niemczech, gdzie pozytywne opinie o kraju sąsiada ma od jednej czwartej do połowy ankietowanych. „Taką asymetrię percepcji od lat widzimy w naszych analizach. Jednak po niemieckiej stronie wyraźnie widać poprawę obrazu Polski wobec wyników sprzed roku, co niewątpliwie ma związek ze zmianą władzy nad Wisłą”, tłumaczy dr Łada-Konefał. W Niemczech poprawiły się również oceny stylu prowadzenia polskiej polityki europejskiej. Obecnie największa grupa badanych – 40% - uznaje, że Polska przyczynia się do lepszej współpracy w Europie. „Jest to najlepszy wynik, odkąd w Barometrze Polska-Niemcy w 2006 roku zaczęliśmy zadawać to pytanie”, podkreśla dr Łada-Konefał. „Można więc stwierdzić, że po niemieckiej stronie widać nadzieję, jaka zapanowała wraz ze zmianą rządów w Polsce”, dodaje.
Po obu stronach granicy poprawie uległa ocena stanu stosunków polsko-niemieckich. Obecnie za dobry uznaje je identyczna grupa dwóch trzecich respondentów w obu krajach. „Można zauważyć, że opinia publiczna uwierzyła wyrażanym kilkakrotnie zapewnieniom rządzących polityków, że wzajemne stosunki wrócą na tor współpracy, mimo że w rzeczywistości niewiele konkretnych kroków na rzecz tej wzmocnionej kooperacji udało się wdrożyć”, komentuje dr Łada-Konefał.
W odniesieniu do wszelkich działań związanych ze wsparciem Ukrainy największym poparciem w obu krajach cieszy się wprowadzenie gospodarczych sankcji przeciwko Rosji. W Polsce poparcie to jest zdecydowanie silniejsze (75% do 58%). Nieco mniejsze, ale nadal bardzo istotne, są różnice dotyczące rezygnacji z zakupu rosyjskich surowców energetycznych czy dostaw broni dla walczącej Ukrainy. Jedynie przyjmowanie ukraińskich uchodźców cieszy się większym poparciem w Niemczech niż w Polsce (58% do 51%). „Wyniki badań wskazują na pewne zmęczenie w obu krajach tematem rosyjskiej agresji przeciwko Ukrainie oraz działaniom na rzecz pomocy walczącym Ukraińcom,” tłumaczy dr Kucharczyk.
Badania zostały przeprowadzone w ramach cyklicznego projektu badawczego Barometr Polska – Niemcy przez Instytut Spraw Publicznych, Deutsches Polen-Institut, Fundację Konrada Adenauera i Fundację Współpracy Polsko-Niemieckiej. Za realizację badań odpowiadała firma Ipsos Badanie zostało przeprowadzone metodą CAWI (za pomocą panelu internetowego) na reprezentatywnej grupie tysiąca mieszkańców Polski i tysiąca mieszkańców Niemiec w wieku od osiemnastu do siedemdziesięciu pięciu lat w dniach od 20 do 27 sierpnia 2024 roku. Obie ogólnokrajowe próby respondentów są reprezentatywne ze względu na płeć, wiek, wykształcenie oraz region i miejsce zamieszkania.
