Forum
Szczegóły
Tegoroczne Forum chciałem zacząć od frazy, którą przed laty przywołał włoski pisarz, publicysta, znany również w Polsce – Claudio Magris. Otóż zgodnie z grecką tragedią, Orestes w afekcie, porywie zemsty za zabójstwo ojca, zabija swoją matkę Klitajmestrę. Normalnie za taki czyn archaiczna zemsta rodowa, ustanowiona przez bogów, nakazywała karę śmierci. Tymczasem, nie boski, lecz po raz pierwszy ludzki wymiar sprawiedliwości, uniewinnił Orestesa. Grecy byli gotowi do zaakceptowania takiej wielkiej zmiany. „Nam brakuje tej antycznej kultury, która pozwoliłaby stawić czoło wyzwaniu, jakim jest wielka zmiana. Różnorodność nie jest jeszcze dla nas wartością”. Ten pesymizm kulturowy odnosi się do sytuacji Zachodu. Skoro tam jest tak źle, to jak daleko my, w Polsce, w Europie Środkowej, jesteśmy oddaleni od zaakceptowania zmian i różnorodności?
To pytanie ma uniwersalny i aktualny wymiar. Różność jest kwintesencją demokracji. Nie hierarchizuje wartości, ludzi, zdarzeń. Pozwala się im spotkać, poznać, konkurować, prowadzić dialog w imię szukania najlepszych rozwiązań. Dziś odwracamy się od takiej agonistycznej (Chantal Mouffe) koncepcji społeczeństwa na rzecz jedności, siły, wielkości, monumentalności i monolityczności postrzegania siebie, własnej przeszłości w imię samoafirmującej się wspólnoty „swoich”. Czy boimy się innych? Żydów, Niemców, uchodźców? Czy tylko pozwalamy sobie wmówić, że oni są naszym zagrożeniem? Wróg jednoczy wspólnotę nawet, jak jest wyimaginowany. A może barbarzyństwo najeźdźców i tragizm ofiar rosyjskiej agresji na Ukrainie stanie się katalizatorem ustanowienia nowych, demokratycznych wartości? Czy pozytywne polsko-niemieckie doświadczenie wychodzenia z tragedii wojny i zniewolenia nie wystarczy?
Żeby zbliżyć się do istoty naszego tegorocznego Forum „Czy Polska/Europa potrzebuje dziś dialogiczności kultur?” rozmawiamy z ludźmi różnych profesji, zainteresowań, kultur. Nie chcemy szukać prostych definicji. Chcemy rozmawiać poprzez obraz, poezję, dyskusje konfrontujące różne doświadczenia i wiedzę. Czytanie krajobrazu w Starych Juchach podpowiada, że historie i aktualne sprawy uniwersalne można dostrzec i lepiej zrozumieć, gdy z poziomu „meta” zejdziemy w przestrzeń konkretnego miejsca i indywidualnych losów ludzkich. Dziedzictwo miejsca nie jest nam dane. Istnieje jako spuścizna przeszłości i to dopiero my nadajemy (bądź nie) mu znaczenie. Od tego, „jak?” i „po co?” to robimy zależy nasza kultura, kultura pamięci i kultura polityczna w szczególności.
Robert Traba
program
6 lipca 2023 | czwartek
15.00 |
Otwarcie Forum
Rafał Żytyniec, Dyrektor Muzeum Historycznego w Ełku
Tomasz Andrukiewicz, Prezydent Miasta Ełku
Ponad polityką: łącząca moc społeczeństwa obywatelskiego
David Gregosz, Dyrektor Fundacji Konrada Adenauera w Polsce
15.30–17.00 |
O różności. Czy potrzebujemy niechcianego dziedzictwa?
Violetta Szostak w rozmowie z Robertem Trabą
17.15 |
Wystawa
„Jan Bułhak. Krajobrazy. Warmia, Mazury i Suwalszczyzna 1946-49”
Prolog: Mariola Balińska w rozmowie z Maciejem Szymanowiczem, Robertem Tyską i Iwoną Liżewską
Wernisaż wystawy fotografii Jana Bułhaka
Epilog, czyli dyskusje powystawowe
7 lipca 2023 | piątek
10.00–16.00 |
Stare Juchy – mikrokosmos różnorodności. Czytanie krajobrazu
Prowadzenie: Jakub Knyżewski
Piotr Szatkowski o Starych Juchach dawniej
Małgorzata Budyta-Budzyńska: Spojrzenie na starojuską społeczność
Wystawa „Ksiądz Karol Fox – kapłan trudnych czasów” (komentarz: Rafał Żytyniec)
16.30–17.30 | Podsumowanie
W krajobrazie czas czytamy. Czy możemy wyzwolić się z mitu Ziem Odzyskanych?
Zbigniew Rokita, Marcin Zaremba
Moderacja: Jakub Knyżewski
18.00 |
„Dziady i dybuki"
wieczór autorski Jarosława Kurskiego
Moderacja: Michał Olszewski
8 lipca 2023 | sobota
10.00–11.30 |
Rosjanie i… Rosjanie. Różność czy zbiorowa odpowiedzialność?
Piotr Mitzner, Marek Radziwon
Moderacja: Zoriana Varenia
11.45–12.45 |
Poezja Natalii Bilotserkivets (w ukraińskim oryginale i polskim tłumaczeniu) i rozmowa z autorką
13.15–14.45 |
Czy bilateralność musi być symetryczna? Przypadek Polska – Niemcy – Ukraina
Mykoła Riabczuk, Basil Kerski, Adam Krzemiński
Moderacja: Jacek Lepiarz
15.00 | Podsumowanie
Czy Polska/Europa potrzebuje dziś dialogiczności kultur?
Rozmawiają: Dominika Kozłowska, Robert Traba i Jacek Poniedziałek
